Zasady kierowania i odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej

Wpisany przez Źródło Własne piątek, 22 marca 2013 08:22

Drukuj

 

Zgodnie z art. 54 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej: „Osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej.”.

Należy pamiętać, iż umieszczenie osoby w domu pomocy społecznej jest ostatecznością i powinno być poprzedzone oceną możliwości udzielenia pomocy osobie potrzebującej w miejscu jej zamieszkania oraz zbadaniem jej sytuacji rodzinnej.

W konsekwencji skierowanie do domu pomocy społecznej wymaga oceny stanu zdrowia oraz uprzedniego ustalenia zakresu możliwości korzystania przez daną osobę z pomocy środowiskowej, w szczególności zaś zbadania możliwości zorganizowania usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania.

Niemożność zapewnienia tych usług w miejscu zamieszkania oznaczać będzie niemożliwość przyznania ich w zakresie niezbędnym do zaspokojenia codziennych potrzeb życiowych. Zasadą jest kierowanie do domu pomocy społecznej odpowiedniego typu, zlokalizowanego jak najbliżej miejsca zamieszkania osoby zainteresowanej umieszczeniem w placówce. W przypadku braku miejsc w takim domu osoba wpisywana jest na listę oczekujących. Jeżeli przewidywany okres oczekiwania na miejsce jest dłuższy niż 3 miesiące, osobę kieruje się (na jej wniosek) do innego,  zlokalizowanego jak najbliżej miejsca zamieszkania osoby kierowanej domu,  tego samego typu.

Decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej i decyzję ustalającą opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wydaje organ gminy właściwej dla tej osoby w dniu jej kierowania do domu pomocy społecznej, natomiast decyzję o umieszczeniu w domu pomocy społecznej wydaje organ gminy prowadzącej dom pomocy społecznej lub starosta powiatu prowadzącego dom pomocy społecznej. W przypadku powiatu szydłowieckiego z upoważnienia Strosty decyzję wydaje  Dyrektor PCPR w Szydłowcu.

Przykładowo dla osoby zamieszkującej na terenie gminy Orońsko, starającej się o przyjęcie do DPS w Łaziskach,  właściwym dla wydania decyzji o skierowaniu do DPS oraz decyzji o ustaleniu jej odpłatności za pobyt, będzie Kierownik GOPS w Orońsku  (na podstawie art. 59 ust. 1 w związku z art. 101 ust. 1 i art. 110 ust. 1 i 7 ustawy o pomocy społecznej), natomiast decyzję o umieszczeniu w  domu pomocy społecznej wyda  PCPR w Szydłowcu.

 

Zgodnie z art. 61 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej: „1. Obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:

1)   mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka,

2)   małżonek, zstępni przed wstępnymi,

3)   gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej

- przy czym osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.”.

Wysokość opłat ponoszonych przez osoby zobowiązane określa ust. 2 przywołanego wyżej przepisu określając, że: „Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wnoszą:

1)   mieszkaniec domu, nie więcej jednak niż 70 % swojego dochodu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, nie więcej niż 70 % tego dochodu;

2)   małżonek, zstępni przed wstępnymi - zgodnie z umową zawartą w trybie art. 103 ust. 2:

a)  w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli dochód jest wyższy niż 250 % kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, jednak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 250 % tego kryterium,

b)  w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 250 % kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 250 % kryterium dochodowego na osobę w rodzinie;

3)   gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej - w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby, o których mowa w pkt 1 i 2.”,

natomiast ust. 2a przywołanego wyżej przepisu stwierdza, iż: „2a. Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej mogą wnosić osoby niewymienione w ust. 2.”.

 

Odpłatność ustalana jest do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania.

W pierwszej kolejności koszty pobytu w placówce pokrywa mieszkaniec, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka. (dochodem tym mogą być alimenty lub renta rodzinna). Należy przy tym zaznaczyć, iż przepisy nakładają na mieszkańca obowiązek ponoszenia odpłatności do wysokości 70 % posiadanego dochodu (które to pojęcie szczegółowo definiuje art. 8 ustawy o pomocy społecznej) i nie przewidują konieczności ponoszenia opłat z tytułu posiadanego majątku (np. osoba umieszczona w DPS nie ma obowiązku sprzedaży swojego mieszkania i pokrywania z tego tytułu odpłatności w DPS albo osoba umieszczona w DPS posiadająca oszczędności w kwocie 10 000 zł nie ma obowiązku wydania tych pieniędzy i ponoszenia odpłatności za pobyt w DPS w 100 % do czasu ich wydania.)

Jeżeli mieszkaniec nie jest w stanie uiścić opłat, to obciążają one kolejno małżonka, zstępnych, wstępnych oraz gminę, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Należy zaznaczyć, że opłaty nie dzieli się po równo na wszystkich zobowiązanych, a obciąża ich się w kolejności. Taki podział obowiązków jest nawiązaniem do zasady subsydiarności - jeżeli osoba umieszczona w placówce jest w stanie ponosić koszty pobytu w instytucji, obowiązki osób bliskich i jednostki samorządu terytorialnego nie powstają. Krewni oraz gmina uiszczają opłatę dopiero wtedy, gdy mieszkaniec domu nie jest samowystarczalny. Powyższe zobowiązanie oparte jest na więzach pokrewieństwa, a nie na faktycznym związku. Tym samym osoby niespokrewnione prowadzące wspólne gospodarstwo domowe z osobą skierowaną do domu nie muszą partycypować w przedmiotowych wydatkach, ale mogą jeśli wyrażą taką wolę.

Wysokość zobowiązań finansowych ustalona jest w umowie zawartej przez wskazane osoby z kierownikiem ośrodka pomocy społecznej gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania osoby, której opłata dotyczy. Zasada swobody umów doznaje w tym przypadku ustawowych ograniczeń, a możliwość i wysokość obciążeń zależy od sytuacji dochodowej zobowiązanego (małżonka, wstępnych, zstępnych). Jeżeli jest on osobą samotnie gospodarującą, to jego obowiązek powstaje wówczas, gdy jego dochód przekracza 250% kryterium dochodowego (542 zł), czyli jest wyższy niż 1355 zł. W gruncie rzeczy realne obciążenie takiej osoby jest zależne od tego, o ile jej dochód przekracza powyższą kwotę, opłata bowiem nie może być wyższa od tej nadwyżki. Podobne zasady obowiązują przy obciążaniu opłatami za pobyt członka rodziny w domu pomocy społecznej, gdy zobowiązany nie jest osobą samotnie gospodarującą. Będzie on ponosił koszty pobytu w placówce, gdy dochód na osobę w jego rodzinie będzie większy niż 1140 zł (tj. 250% z 456 zł). Również w tym przypadku opłata nie może przekroczyć nadwyżki wskazanej kwoty, czyli po wniesieniu opłaty dochód na członka rodziny nie może być niższy od 1140 zł. Należy przy tym pamiętać, iż brak jest podstaw do wnoszenia dobrowolnej opłaty przez osobę zobowiązana do ponoszenia kosztów pobytu osoby bliskiej w DPS w sytuacji, gdy jej dochód jest niższy niż 250% kryterium dochodowego, gdyż na podstawie art. 61 ust. 2a dobrowolną opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej mogą wnosić osoby niewymienione w ust. 2, (a wymienione są w nim następujące osoby: mieszkaniec domu oraz jego bliscy: małżonek, zstępni przed wstępnymi). Przepis art. 61 ust. 2 a daje możliwość wnoszenia dobrowolnej opłaty za pobyt w DPS danego mieszkańca przez inne osoby, spoza kręgu osób zobowiązanych. Opłaty te mogą wnosić zarówno osoby spokrewnione (np. kuzyn, ciotka) jak i osoby niespokrewnione z mieszkańcem. Wysokość wnoszonej przez nich opłaty jest dowolna, ustalana przez te osoby (gmina nie tu prawa narzucić wysokości opłaty) i w każdym czasie może zostać zmieniona lub osoba ta może prawo do rezygnacji z jej wnoszenia.

Zgodnie z zasadą pomocniczości zobowiązania finansowe w ostatniej kolejności spoczywają na gminie. Chodzi tu o jednostkę samorządową "najbliższą" osobie skierowanej do domu, a więc gminę jej miejsca zamieszkania.

Reasumując dla każdego mieszkańca ustala się opłatę odpowiadającą średniemu kosztowi utrzymania, następnie określa się kwotę, którą jest on w stanie ponieść - maksymalnie 70% jego dochodu. W przypadku niemożliwości uiszczenia pełnej opłaty przez pensjonariusza cały lub częściowy koszt pobytu w domu pokrywają: małżonek, zstępni i w ostatniej kolejności wstępni, pod warunkiem spełnienia kryteriów dochodowych. Jeżeli opłata nie zostanie wniesiona przez wyżej wymienione osoby uiszcza ją właściwa gmina. Obciążenia gminy stanowią różnicę pomiędzy średnim kosztem utrzymania mieszkańca a opłatą przez niego wniesioną oraz opłatą uiszczoną przez osoby bliskie.

 

 

Mieszkaniec domu wnosi opłatę do kasy domu lub na jego rachunek bankowy. Za jego zgodą opłata może być potrącana:

  1. z emerytury lub renty mieszkańca domu - przez właściwy organ emerytalno-rentowy, zgodnie z odrębnymi przepisami;
  2. z zasiłku stałego mieszkańca domu - przez ośrodek pomocy społecznej dokonujący wypłaty świadczenia; opłatę za pobyt ośrodek pomocy społecznej przekazuje na rachunek bankowy domu pomocy społecznej.

Inne osoby, zarówno zobowiązane do jej wnoszenia jak i wnoszące opłaty dobrowolnie, wnoszą opłatę (w wysokości ustalonej zgodnie z przepisami) do kasy lub na rachunek bankowy gminy, z której mieszkaniec domu został skierowany.

 

Przepis art. 63 ust. 1 ustawa o pomocy społecznej uprawnie mieszkańca domu, a także inną osoba obowiązana do wnoszenia opłat za pobyt w domu pomocy społecznej (jeżeli mieszkaniec domu przebywa u tej osoby), do nie ponoszenia opłat za okres nieobecności mieszkańca domu, nieprzekraczającej 21 dni w roku kalendarzowym. Za małoletniego mieszkańca domu nie wnosi się opłaty z jego dochodu i dochodu osób obowiązanych do wnoszenia opłaty w okresie jego nieobecności nieprzekraczającej 70 dni w roku kalendarzowym, jeżeli w tym czasie przebywa w domu rodzinnym.

 

Art. 64 ustawa o pomocy społecznej przewiduje możliwość  zwolnienia osoby wnoszącej opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej, na ich wniosek, częściowo lub całkowicie z tej opłaty, w szczególności jeżeli:

  1. wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce;
  2. występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych;
  3. małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia;
  4. osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko.

 

Procedura postępowania

  1. Wniosek osoby lub opiekuna prawnego o umieszczenie w DPS – osoba ma prawo wskazać do którego domu chciałaby pójść. Wniosek  składa się do właściwego GOPS-u lub MOPS-u.
  2. Wywiad środowiskowy pracownika GOPS lub MOPS zakończony wnioskiem o umieszczenie w DPS, bądź wskazaniem innej formy pomocy.
  3. Kompletowanie dokumentów.
  4. Decyzja o skierowaniu bądź odmowie skierowania. Od każdej decyzji przysługuje odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego. Argument braku środków finansowych nie może decydować o skierowaniu  lub odmowie skierowania.
  5. Decyzja o umieszczeniu.
  6. Przyjęcie do konkretnego DPS